Η φίλη μου ήταν απελπισμένη: Το μέχρι πρότινος ήρεμο, πειθαρχημένο, χαμογελαστό παιδάκι της, ένα παιδάκι που έμοιαζε να αγγίζει την τελειότητα, έπαθε μετάλλαξη από τότε που απέκτησε αδερφάκι. Πλέον σχεδόν κάθε μέρα ζουν κι από ένα οικογενειακό δράμα, με τον μικρό να εκτοξεύει αντικείμενα και τροφές σε έπιπλα και τοίχους, να φωνάζει και να αρνείται πεισματικά να ανταποκριθεί σε ό,τι του ζητούν γονείς και κηδεμόνες. Κάτι παρόμοιο είχε πάθει και μια άλλη φίλη μου, που είδε το αξιοζήλευτο, αξιολάτρευτο κουκλάκι της να μεταμορφώνεται στην κούκλα του Σατανά μόλις έπαψε να είναι μοναχοπαίδι. Στο μεταξύ η νέα μαρτυρία μιας μαμάς στο Parent.com γράφει ότι το πρωτότοκό της, παρόλο που ετοιμάζεται να κλείσει τα τρία και έχει εκπαιδευτεί στην τουαλέτα, με τον ερχομό του νέου μωρού στο σπίτι επέστρεψε στην πάνα και το μπουσούλημα.
Ακόμα και αν ταυτιζόμαστε με τις παραπάνω περιγραφές και νιώθουμε ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα νευρικής κατάρρευσης, οι ειδικοί μάς συμβουλεύουν να προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση του μεγαλύτερου παιδιού, το οποίο, όπως εξηγούν, μπορεί ακόμα και να βιώνει το δικό του πένθος. Γιατί κέρδισε ένα αδερφάκι αλλά έχασε πολλά άλλα πράγματα, όπως την αποκλειστική φροντίδα των γονιών του, αλλά και πιο χειροπιαστά, για παράδειγμα το δωμάτιο ή το κρεβάτι του. Μάταια εμείς προσπαθούμε να του εξηγήσουμε ότι όταν μεγαλώσει το αδερφάκι του θα παίζουν μαζί, θα έχει ο ένας τον άλλον να τον νοιάζεται, να τον αγαπά κ.λπ. Δεν μπορεί ακόμα να αντιληφθεί τα μακροπρόθεσμα οφέλη. Ίσως αισθάνεται μάλιστα ότι το ίδιο δεν ήταν «αρκετό» για εμάς, γι’ αυτό αποφασίσαμε να κάνουμε και δεύτερο παιδί.
Εκεί λοιπόν που μέχρι πριν από λίγους μήνες χαϊδεύαμε τη φουσκωμένη μας κοιλιά και πλάθαμε στο μυαλό μας ειδυλλιακές εικόνες όπου το μεγαλύτερο παιδί μας αγκάλιαζε τρυφερά το μικρότερο και το κοιτούσε με λατρεία, συγκρουστήκαμε μετωπικά με την πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα στην οποία προσπαθούμε να ηρεμήσουμε το νεογέννητο που κλαίει σπαρακτικά ενώ αναρωτιόμαστε πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε/τιμωρήσουμε τον μεγάλο που έκανε τα μπουτάκια του μωρού κατακόκκινα από τις τσιμπιές – και δεν ήταν παιχνίδι, αλλά ένα ακόμα καψώνι για τον νεοσύλλεκτο της οικογένειας.
Αρχικά, σύμφωνα με την ψυχολόγο Rebecca Schrag Hershberg, ας προσπαθήσουμε να απελευθερωθούμε από τις εξωπραγματικές προσδοκίες. Είναι απόλυτα φυσιολογικό το πρωτότοκό μας να μην απολαμβάνει από την αρχή τη συνύπαρξη με το μωρό και να συνεχίσει να μην την απολαμβάνει για καιρό ακόμα – τουλάχιστον μέχρι το μωρό να μεγαλώσει αρκετά ώστε να πάψει να είναι, στα μάτια του πρωτότοκου, ένα κλαψιάρικο, απαιτητικό πλάσμα που διεκδικεί όλη την προσοχή της μαμάς και του μπαμπά, και να εξελιχθεί σε συντροφιά υπολογίσιμη για παιχνίδι και σκανδαλιές.
Η Schrag Hershberg μάς υπενθυμίζει ότι τα μικρά μας δεν έχουν τα εργαλεία να διαχειριστούν αυτή τη γιγαντιαία αλλαγή, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε παλινδρομήσεις («κοίτα με, είμαι κι εγώ ένα μικρό, γλυκό, αξιαγάπητο μωράκι!») και tantrums. Είναι αναπόφευκτο να νιώσουν θυμό, απόρριψη, ζήλια απέναντι στο αδερφάκι και να εκφράσουν τα δυσάρεστα συναισθήματα με έμμεσους τρόπους.
Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε το πρωτότοκο από τα δυσάρεστα συναισθήματα, μπορούμε όμως να επιχειρήσουμε να συμφιλιωθούμε με αυτά, να του δείξουμε ότι τα αναγνωρίζουμε και να του υπενθυμίζουμε, ξανά και ξανά, ότι η αγάπη μας δεν μοιράστηκε στα δύο αλλά πολλαπλασιάστηκε. Να το προετοιμάσουμε, ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης, για τη νέα οικογενειακή καθημερινότητα που έρχεται – ιδανικά, με τη βοήθεια μερικών καλών παιδικών βιβλίων που μιλούν για την αδερφική σχέση και τη ζήλια. Μετά τη γέννα, να μην πιέζουμε το μεγαλύτερο να αγκαλιάσει, να φιλήσει, να αγαπήσει το μικρότερο. Όλα αυτά θα έρθουν φυσικά, όταν είναι έτοιμο να τα κάνει. Να προσπαθήσουμε επίσης να διαχειριστούμε το δικό μας στρες, το οποίο μεταφέρουμε, θέλοντας και μη, και στα παιδιά.
Και να μην ξεχνάμε ότι είναι μια δύσκολη φάση αλλά θα περάσει και θα έρθει μια όχι και τόσο μακρινή μέρα που θα παρακολουθούμε τα αδερφάκια να παίζουν αγαπημένα και θα επιβραβεύουμε, από μέσα μας, τον εαυτό μας για την υπομονή που κάναμε για να φτάσουμε μέχρι εδώ.
