Το παιδί μου δεν έχει φίλους στο σχολείο... Τι να κάνω για να το βοηθήσω;

Γεωργία Καρκάνη
Mon, 14/10/2024 - 16:23

Όταν έτυχε πρόσφατα να περάσω μπροστά από το σχολείο του οκτάχρονου γιου μου την ώρα του διαλείμματος, στάθηκα πίσω από τα κάγκελα αναζητώντας τον ανάμεσα στα παιδιά που έτρεχαν και έπαιζαν. Μόλις τον εντόπισα, να τα λέει με τον συμμαθητή του που μας έχει περιγράψει ως έναν από τους κολλητούς του, αναστέναξα με ανακούφιση που δεν ήταν μόνος. Την ίδια ώρα, ένα κοριτσάκι από άλλο τμήμα καθόταν μόνο σε μια γωνιά στο προαύλιο ανάμεσα στα δέντρα, σαν να προσπαθούσε να γίνει αόρατο. Και παρόλο που δεν γνώριζα αν περνούσε έτσι όλα τα διαλείμματα ή αν απλά το πέτυχα σε μια μοναχική στιγμή, δεν μπόρεσα να μη σκεφτώ τους γονείς που αγωνιούν γιατί τα παιδιά τους, είτε είναι πρωτάκια είτε μεγαλύτερα, δεν έχουν φίλους στο σχολείο.

Photo: cottonbro studio @ Pexels 

Πώς θα αντιληφθούμε ότι το παιδί μας υποφέρει από μοναξιά;

Αν δεν μας το μεταφέρει το ίδιο, ίσως το βλέπουμε απομονωμένο σε σχολικά πάρτι ή γιορτές, ή μπορεί να μας το αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί. Υπάρχουν, από την άλλη, περιπτώσεις παιδιών που παρόλο που δεν φαίνονται απομονωμένα, στην πραγματικότητα δεν έχουν αληθινούς φίλους – για παράδειγμα, παρέες τα πλησιάζουν για να τους κάνουν bullying. Τις δυσκολίες κοινωνικοποίησης μπορούμε να τις υποψιαστούμε από σημάδια όπως η άρνησή τους να πάνε στο σχολείο αλλά ακόμα και σε μια σχολική γιορτή ή μια εκδήλωση ή και πιο έμμεσα, για παράδειγμα από ψυχοσωματικές ενοχλήσεις, από διαταραχές στον ύπνο ή στη διατροφή τους.

Τι κάνουμε ως γονείς;

  • Συζητάμε με το παιδί μας για τη σημασία της φιλίας από πολύ μικρή ηλικία: Αυτές οι συζητήσεις μπορούν να γίνουν και με αφορμή ένα βιβλίο ή μια ταινία. Στα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορούμε να κάνουμε και ερωτήσεις όπως: Πώς σε κάνουν να νιώθεις οι φίλοι σου στο σχολείο; 
  • Το φέρνουμε σε επαφή με άλλα παιδιά και εκτός σχολείου: Ακόμα και στην προσχολική ηλικία μπορούμε να οργανώσουμε, για παράδειγμα, playdates με οικογένειες φίλων ή από τη γειτονιά και να το γράψουμε σε ομαδικές δραστηριότητες (που θα επιλέξουμε σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά του). Ένα «ντροπαλό» παιδάκι θα νιώσει πιο άνετα αν κανονίσουμε το πρώτο playdate στο σπίτι του, προτείνει η ψυχολόγος Rachel Busman, PsyD. Για ένα παιδί σχολικής ηλικίας, αν αντιληφθούμε ότι κάνει περισσότερη παρέα με έναν συγκεκριμένο συμμαθητή του κανονίζουμε με τους γονείς του να συναντηθούν και εκτός σχολικού ωραρίου.
  • Δεν το πιέζουμε να κοινωνικοποιηθεί: Μπορούμε να το προτρέψουμε, π.χ. στην παιδική χαρά, να πλησιάσει μια παρέα παιδιών και να τους προτείνει να παίξουν μαζί, αλλά μέχρι εκεί. Αν το πιέσουμε μπορεί να του προκαλέσουμε αμηχανία, άγχος, ακόμα και να εντείνουμε το αίσθημα της απόρριψης από άλλα παιδιά.
  • Το επιβραβεύουμε λεκτικά για μια επιθυμητή συμπεριφορά: Έτσι, το ενθαρρύνουμε σε οποιαδήποτε ηλικία να την επαναλάβει και σταδιακά να την κάνει κτήμα του. Προσπαθούμε, ωστόσο, να είμαστε συγκεκριμένοι: «Αντί για “μπράβο”, πείτε του καλύτερα “μοιράστηκες πολύ ωραία τα παιχνίδια σου” συμβουλεύει ο Jamie M. Howard, κλινικός σύμβουλος του Child Mind Institute.
  • Δίνουμε έμφαση στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του: Αν δεν πιστέψει το ίδιο ότι του αξίζουν οι φίλοι, πώς θα το πιστέψουν οι άλλοι; Μερικές συμβουλές των ειδικών για να συνειδητοποιήσει την αξία του και να αγαπήσει περισσότερο τον εαυτό του είναι να του αναθέτουμε δραστηριότητες σύμφωνες με την ηλικία του και να το επαινούμε όταν τις ολοκληρώνει ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, ή να το αφήνουμε να επιλύει προβλήματα και διαφωνίες με συνομηλίκους χωρίς να σπεύδουμε να τα αντιμετωπίσουμε εμείς.
  • Δεν ξεχνάμε ότι είμαστε τα σημαντικότερα πρότυπα: Για να δώσουμε στο παιδί μας τα εργαλεία να κοινωνικοποιηθεί φροντίζουμε καταρχήν οι ίδιοι να δείχνουμε ευγένεια, σεβασμό και υποστήριξη στους γύρω μας. 
  • Αν μας προβληματίζει οτιδήποτε, συμβουλευόμαστε ειδικούς: Όπως διευκρινίζει και η Mary Rooney, PhD, ψυχολόγος ειδικευμένη σε ΔΕΠΥ και διαταραχές συμπεριφοράς, «οι κοινωνικές δεξιότητες δεν προκύπτουν φυσικά σε όλα τα παιδιά, ειδικά σε όσα είναι ιδιαίτερα παρορμητικά ή υπερκινητικά τα οποία για παράδειγμα δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους ή να ελέγξουν το θυμό τους».
  • Δοκιμάζουμε παιχνίδια ρόλων στο σπίτι: Από τη νηπιακή ηλικία μπορούμε να αναπαραστήσουμε σκηνικά όπως την πρώτη συνάντηση του παιδιού στο πάρκο με ένα άλλο – ας πούμε, πώς θα το πλησιάσει και θα του ζητήσει να γίνουν φίλοι. Για παιδιά στο φάσμα του αυτισμού ή με άλλες καταστάσεις που δυσχεραίνουν την κοινωνικοποίησή τους, συζητάμε με ειδικούς για τα σενάρια στα οποία μπορούμε να εξασκηθούμε μαζί τους σε κάθε ηλικία.
Photo: Polesie Toys @ Pexels 

BOOM Note: Μερικές φορές η αίσθηση της μοναξιάς ενός παιδιού εντείνεται όταν το φέρνουμε αντιμέτωπο με τις δικές μας, ενδεχομένως μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Γι’ αυτό, όπως επισημαίνει ο Dr Howard, είναι σημαντικό «να θυμόμαστε ότι στα παιδιά αρκούν ένας με δύο καλοί φίλοι. Δεν χρειάζεται να είναι τα πιο δημοφιλή στην τάξη»