Τώρα που χειμωνιάζει και είμαστε όλο και περισσότερο στο σπίτι, είναι ιδανική περίοδος για να παρακινήσουμε τα παιδιά να αρχίσουν να συμμετέχουν στις εργασίες του. Τα οφέλη είναι ανεκτίμητα: Θα μάθουν πρακτικές δεξιότητες πολύτιμες για μια ζωή, από μαγείρεμα μέχρι κηπουρική. Θα καλλιεργήσουν δεξιότητες όπως η διαπραγμάτευση, η συνεργασία, η αλληλοκατανόηση, ο αλληλοσεβασμός, αλλά και η επίλυση προβλημάτων. Θα γεμίσουν με αυτοπεποίθηση και υπευθυνότητα. Και, φυσικά, θα ανακουφίσουν την υπόλοιπη οικογένεια από τον φόρτο εργασίας και το στρες που συνοδεύουν ένα σπίτι που αυτή την εποχή μοιάζει μονίμως βομβαρδισμένο.
Ποτέ δεν είναι υπερβολικά νωρίς για να τα παροτρύνουμε να εμπλακούν, με απλές δραστηριότητες, σε ό,τι κάνουμε εμείς οι ίδιοι, σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Dr Judith Locke. Για παράδειγμα, ακόμα και από ένα νήπιο μπορούμε να ζητήσουμε να πλύνει τα φρούτα που αγοράσαμε – θα το κάνει με ευκολία και μεγάλη προθυμία. «Είναι σημαντικό να μην υποτιμάμε τις ικανότητες των παιδιών» μας υπενθυμίζει η Dr Locke. Ποιες άλλες συμβουλές δίνουν οι ειδικοί;
- Δεν δημιουργούμε μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τις δουλειές του σπιτιού: Είναι λάθος να τα παρακινήσουμε να κάνουν μια δουλειά παρουσιάζοντάς τη σαν «παιχνίδι» (παρόλο που σε κάποιες περιπτώσεις μπορούμε να την κάνουμε όντως να μοιάζει με παιχνίδι), γιατί τελικά μπορεί να απογοητευτούν και να αποθαρρυνθούν.
- Ποντάρουμε στο χτίσιμο της αυτοπεποίθησής τους: «Τα μικρά παιδιά επιζητούν την ανεξαρτησία τους και μια από τις αγαπημένες τους φράσεις είναι: “Θα το κάνω μόνος μου!”. Ο καλύτερος τρόπος λοιπόν να τα κινητοποιήσουμε όταν τους αναθέτουμε μια εργασία είναι να τους πούμε ότι είναι “για μεγάλα αγόρια/κορίτσια”» προτείνει η Dr Locke.
- Δεν τα κατακρίνουμε ποτέ για το αποτέλεσμα της δουλειάς: Ακόμα και αν, π.χ., δεν στρώσουν τέλεια το κρεβάτι τους, δεν επισημαίνουμε τα λάθη αλλά επικεντρωνόμαστε στην προσπάθεια.
- Συζητάμε εκ των προτέρων μαζί τους, αν πρόκειται για παιδιά δημοτικού και μεγαλύτερα: Τα αφήνουμε να διαλέξουν, σε συνεννόηση πάντα και με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, ποιες δουλειές θα προτιμούσαν να αναλάβουν.
- Για τα μεγαλύτερα παιδιά, επίσης, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα. Να σχεδιάσουμε, εκ των προτέρων, ποιο μέλος της οικογένειας θα αναλάβει τι και πότε.
- Τους αναθέτουμε εργασίες σύμφωνες με την ηλικία τους. Οι υπερβολικά απλές δουλειές μπορεί να τους φανούν βαρετές, ενώ οι υπερβολικά δύσκολες θα τα απογοητεύσουν, ίσως ακόμα και να τα βάλουν και σε κίνδυνο.
- Μπορούμε να τα επιβραβεύσουμε, αλλά όχι με χρήματα: Ένα «μπράβο, τα τακτοποίησες τέλεια» είναι ενθαρρυντικό, αλλά η υλική επιβράβευση κρύβει μια παγίδα: να τους δημιουργήσει την αίσθηση ότι η συμμετοχή τους στις υποχρεώσεις της οικογένειας είναι προαιρετική. Και αυτό αφορά φυσικά και το «χαρτζιλίκι». «Όταν δίνουμε μια δεκάρα στο παιδί μας κάθε φορά που μαζεύει τα ρούχα του από το πάτωμα, ποιο μήνυμα του περνάμε: ότι του χρωστάμε κάτι που φροντίζει για τα πράγματά του;» λέει χαρακτηριστικά η Αμερικανίδα ψυχολόγος Suniya Luthar. Ωστόσο, παραδέχεται ότι όλοι οι γονείς κάποιες φορές, πάνω στην εξάντληση και την απελπισία μας, καταφεύγουμε σε «δωροδοκίες». Οπότε, ας μην αυτομαστιγωνόμαστε με τύψεις.
Ποιες δουλειές μπορούν, ενδεικτικά, να αναλάβουν τα παιδιά κάθε ηλικίας;
Νήπια (2-3 ετών):
- Να συμμαζεύουν τα παιχνίδια και τα βιβλία τους.
- Να τοποθετούν τα ρούχα τους σε χαμηλές κρεμάστρες.
- Να μεταφέρουν στο τραπέζι απλά πράγματα (π.χ. τις χαρτοπετσέτες ή ένα πλαστικό σκεύος).
Παιδιά προσχολικής ηλικίας (4-5 ετών):
- Να συμμετέχουν στο στρώσιμο του τραπεζιού.
- Να βοηθούν στο μαγείρεμα, υπό διαρκή επιτήρηση.
- Να βάζουν τα ψώνια του σουπερμάρκετ στα ντουλάπια.
Παιδιά σχολικής ηλικίας (6-11 ετών):
- Να ποτίζουν τον κήπο και να ταΐζουν τα κατοικίδια.
- Να απλώνουν και να διπλώνουν τα ρούχα της μπουγάδας.
- Να συμμετέχουν ενεργά στα ψώνια του σουπερμάρκετ.
