Είχατε σκεφτεί ποτέ πως το παιδικό δωμάτιο είναι ένας ακόμα «δάσκαλος» για το παιδί σας;

Εύα Ανυφαντή
Fri, 16/12/2022 - 13:37

Όταν ξεκινούν τα παιδιά να μαθαίνουν τον κόσμο, είναι μονίμως έκπληκτα για τα πάντα. Η περιέργειά τους και η φαντασία τους τα οδηγούν σε ανακαλύψεις εντυπωσιακές, και αυτό που χρειάζονται στη φάση αυτή, σύμφωνα με την παιδαγωγό Ματίνα Καλαντάρογλου, είναι «ένας χώρος για να απελευθερώσουν τις φιλοδοξίες τους και να ξεκλειδώσουν τις δυνατότητές τους». Προκειμένου να δημιουργήσει λοιπόν αυτό τον χώρο, και αφού προηγήθηκαν χρόνια σπουδών και έρευνας, ίδρυσε το for-kids.gr και ξεκίνησε να σχεδιάζει παιχνίδια-έπιπλα, πραγματικά μοναδικά, που μεταμορφώνουν το παιδικό δωμάτιο σε έναν χώρο μαγείας, ανακαλύψεων και δημιουργίας. (Disclaimer: Αφού διαβάσετε τη συνέντευξή της, το πρώτο πράγμα που θα κάνετε είναι να αλλάξετε τη διακόσμηση του παιδικού δωματίου - ίσως και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνετε το παιδί σας...)

Από την εκπαίδευση στον σχεδιασμό εκπαιδευτικού εξοπλισμού. Ματίνα, μίλησέ μας γι’ αυτή τη διαδρομή.

Όντως διαδρομή! Αρχικά σπούδασα προσχολική αγωγή και ευτυχώς στάθηκα πολύ τυχερή, γιατί βρέθηκαν στον δρόμο μου καθηγητές που ήταν πραγματικοί παιδαγωγοί, με μύησαν στον παιδοκεντρισμό και άρχισα να περπατώ προς αυτή την κατεύθυνση. Διάβασα πολύ, εστίασα στην νέα παιδαγωγική, μελέτησα σπουδαίους παιδαγωγούς και τα σχολεία του δάσους της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, εξειδικεύτηκα στην Μοντεσσοριανή φιλοσοφία και στο παιδαγωγικό της υλικό, ώσπου έφτασα στην προσέγγιση του Reggio Emilia, η οποία με άγγιξε από την πρώτη στιγμή.​ Το ταξίδι στο Reggio Emilia της βόρειας Ιταλίας, ήταν καθοριστικό, όταν πια είδα με τα μάτια μου τον θησαυρό που κρύβει. Εκεί, θεωρούν ότι κάθε χώρος που μπορεί να βρεθεί ένα παιδί, μπορεί να προσαρμοστεί έτσι ώστε να λειτουργήσει ως «τρίτος δάσκαλος». Επικεντρώθηκα σε αυτή την θεωρία, την μελέτησα εκτενέστερα, βρέθηκα σε παιδικούς σταθμούς του δήμου, σε παραδοσιακό νηπιαγωγείο, σε εναλλακτικό νηπιαγωγείο και αυτές οι εμπειρίες με βοήθησαν να καταλάβω πώς μπορεί να γίνει πραγματικότητα το παραπάνω θεώρημα. Έτσι, σχεδίασα την πρώτη μου σειρά εκπαιδευτικού εξοπλισμού «open play» και δημιούργησα το for kids, με σκοπό να συνεισφέρω κι εγώ στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης.

Πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος του περιβάλλοντος χώρου και των παιχνιδιών στην ανάπτυξη ενός παιδιού;

Σύμφωνα με τη φιλοσοφία του Reggio Emilia, υπάρχουν τρεις δάσκαλοι για το παιδί: το ίδιο το παιδί ως δάσκαλος του εαυτού του, οι ενήλικες (η οικογένεια και ο/η εκπαιδευτικός), και το περιβάλλον ως «τρίτος δάσκαλος», που ανέφερα και πριν. Κατά τον ιδρυτή της φιλοσοφίας του Reggio Emilia, Loris Malaguzzi, για να λειτουργήσει το περιβάλλον ως παιδαγωγός για το παιδί, πρέπει να είναι ευέλικτο, να υφίσταται συχνές τροποποιήσεις από τα παιδιά και τους ενήλικες, ώστε να παραμένει ενημερωμένο και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους για να μπορούν είναι πρωταγωνιστές στην «κατασκευή» της γνώσης τους. Τα παιδιά δεν χρειάζονται πάντα ενήλικες για να τα καθοδηγήσουν και να τα βοηθήσουν, χρειάζονται όμως έναν χώρο για να απελευθερώσουν τις φιλοδοξίες τους και να ξεκλειδώσουν τις δυνατότητες. Με αυτό το σκεπτικό, καλό θα ήταν οι χώροι που φιλοξενούν παιδιά να είναι εξοπλισμένοι με ποικίλες εγκαταστάσεις και υλικά που προωθούν την αυθόρμητη μάθηση, την ατομική μελέτη και το ομαδικό έργο. Αν λοιπόν, θέλουμε να ενστερνιστούμε την ιδέα του περιβάλλοντος ως σημαντικού εκπαιδευτή, πρέπει να επεκτείνουμε τη σκέψη μας πέρα από την έννοια της διάταξης του χώρου, πρέπει να αναρωτηθούμε ποιες αξίες θέλουμε να επικοινωνήσουμε μέσα από το περιβάλλον και κατεπέκταση τα αντικείμενα – παιχνίδια που υπάρχουν σε αυτό, αλλά και πώς θέλουμε τα παιδιά να βιώσουν τον χρόνο τους μέσα σε αυτό. Γι' αυτό, καλό θα ήταν, εκπαιδευτικοί και γονείς να περπατήσουμε στους χώρους, την αίθουσά μας, την τάξη μας ή το δωμάτιο του παιδιού μας και να αναρωτηθούμε τι «διδάσκει» αυτό το περιβάλλον σε όσους βρίσκονται μέσα σε αυτό; Πώς διαμορφώνει την ταυτότητα όσων περνούν ώρες εκεί μέσα;

Μπορείς να μας περιγράψεις τη φιλοσοφία πίσω από τη σειρά Open play series;

«Open play series» σημαίνει παιχνίδι με πολλαπλές δυνατότητες και ευκαιρίες. Είναι μια σειρά παιδικού, εκπαιδευτικού εξοπλισμού, εμπνευσμένη από την προσέγγιση Reggio Emilia, ενώ βασίζεται στον διάλογο του σχεδιασμού και της παιδαγωγικής και στην Μοντεσσοριανή Φιλοσοφία, η οποία προωθεί την ελευθερία, την αυτό- εξυπηρέτηση και τον σεβασμό στις ανάγκες του παιδιού. Πρόκειται για ένα σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο που προωθεί την καινοτομία και τη μοναδικότητα, κι επιτρέπει σε κάθε παιδί να εκφράζεται με έναν δικό του τρόπο. Κάθε κομμάτι αυτής της σειράς προωθεί το φανταστικό και πειραματικό παιχνίδι, καθώς είναι σχεδιασμένο ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους. Ωστόσο, τα παιδιά πάντα μας εκπλήσσουν βρίσκοντας ακόμα περισσότερους!

Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου παιχνίδι-αντικείμενο από αυτά που έχεις σχεδιάσει μέχρι σήμερα ή από αυτά που σχεδιάζεις τώρα;

Κάθε κομμάτι του εξοπλισμού έχει μια θέση στην καρδιά μου, το κάθε ένα για τον δικό του λόγο. Όμως αν πρέπει να ξεχωρίσω ένα, αυτό θα είναι η Φωτοτράπεζα, που αποτέλεσε και την αφορμή για να δημιουργήσω αυτή την σειρά ξύλινου εκπαιδευτικού εξοπλισμού. Ήταν το πρώτο πράγμα που ήθελα να γνωρίσει ο κόσμος και να το βάλει μέσα στα σπίτια του, στα σχολεία, σε κάθε περιβάλλον που υπάρχουν παιδιά. Εγώ την φωτοτράπεζα ως εργαλείο την γνώρισα στα φοιτητικά μου χρόνια, κι από τότε σε όποιο σχολείο βρισκόμουν φρόντιζα να την έχω μαζί μου. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό, καινοτόμο εργαλείο για την παιδαγωγική και το παιχνίδι: Ένα τραπέζι που η πάνω επιφάνειά του εκπέμπει φως. Όμως πάνω σε αυτή την επιφάνεια, το παιδί μπορεί να κάνει ό,τι και σε μία κανονική επιφάνεια τραπεζιού. Η διαφορά είναι πως η φωτοτράπεζα παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες για παιχνίδι και μάθηση, ενθαρρύνει την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και την αισθητηριακή εξερεύνηση. Το φως δημιουργεί μία αίσθηση ηρεμίας στα παιδιά, προσελκύει την προσοχή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα και διεγείρει την περιέργειά τους. Έτσι, προσφέρει έναν συναρπαστικό τρόπο για να εξερευνήσουν το φως, τα χρώματα, τις φόρμες και τα σχήματα.

Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας την αντίδραση ενός παιδιού που έπαιξε πρώτη φορά με ένα δικό σου παιχνίδι, και δεν θα ξεχάσεις ποτέ;

Η αλήθεια είναι ότι η φωτοτράπεζα και οι καθρέφτες πάντα μαγεύουν τα παιδιά. Έχουν αυτή τη δύναμη, διότι σε μεταφέρουν αυτόματα σε μία άλλη διάσταση. Για πoιο να πρωτομιλήσω; Όταν ένα παιδί 4 χρονών μπήκε στην Τριγωνική Πυραμίδα – Πρίσμα είπε «Όταν μπαίνω εδώ μέσα ταξιδεύω σε μαγικούς κόσμους». Για την Φωτοτράπεζα έχω ακούσει πάρα πολλά. Φυσικά τα παιδιά που την βλέπουν για πρώτη φορά ξαφνιάζονται ευχάριστα μόλις βλέπουν το φως να ανάβει, ακούς σχόλια όπως «ουάου», «απίστευτο» κλπ, αλλά έχω ακούσει και ωραίες εκφράσεις, όπως «το δημιουργικό μας τραπέζι». Και για τους Καθρέφτες Εξερεύνησης υπάρχει ενθουσιασμός μεγάλος... Ξεκινούν να πειραματίζονται με γκριμάτσες του προσώπου τους, με τα χέρια τους, αλλά και το πιο κλασικό είναι όταν βάζουν ένα κουκλάκι να κάτσει εκεί πάνω, βλέπουν πως ξαφνικά έχουν τέσσερα κουκλάκια και ξεκινούν να δίνουν ονόματα σε όλα!


 

"The greatest gifts we can give our children are the roots of responsibility and the wings of independence."

Maria Montessori

For kids